Erkek İnfertilitesi – Kısırlık Nedenleri: 

Üreme sisteminin anatomik yapısına göre üç başlık altında sınıflandırılır;

1-) Testis öncesi Erkek infertilitesi nedenleri

2-) Testise bağlı Erkek infertilitesi nedenleri

3-) Testis sonrası Erkek infertilitesi nedenleri

1-) Testis öncesi erkek infertilitesi nedenleri:

Testis öncesi infertilite nedenleri genellikle beyinden salınıp testislerin sperm üretimini sağlayan hormonların salınım bozukluklarına bağlı olarak oluşmaktadır. Kaliteli ve dölleme yeteneğine sahip spermlerin üretimi için bu hormonların düzenli bir şekilde salınması ve testisleri uyarması gerekmektedir.

+ Hipotalamus: Sperm oluşması için gerekli olan en üst merkez hipotalamusdur. Buradan GnRH ( Gonodotropin releasing hormon ) üretilir. Buradan salınan GnRH hormonu bir alt merkez olan hipofizden FSH ve LH salgılanmasını sağlar.

+ Hipofiz: FSH ( Folikül Sitimulasyon Hormon )  ve LH’ ın ( Lüteinizasyon Hormonu) salındığı yerdir. FSH sperm üretimini arttırır. LH ise erkeklik hormonu olarakda bilinen testosteronun üretilmesini sağlamaktadır. Bu üç hormonun oluşmasındaki bozukluklar erkek infertilitesine – kısırlığına neden olabilir.

     a-) Hipotalamusa bağlı erkek inferilite nedenleri:

Hipotalamusdan GnRH hormonu üretiminde eksiklik olursa hipofizden salınan FSH ve LH hormonlarıda eksik olacaktır. Bu hormonlarında eksik olması kaliteli ve dölleme yeteneğine sahip sperm üretimini sağlayamayacaktır. Hipotalamus bozuklukları genelde doğumsaldır ve beraberinde değişik belirtiler mevcuttur.

– Lawrence – Moon Biedel Sendromu: Testis yetmezliğine ek olarak bu kişilerde olması gerekenden daha fazla parmak vardır ve halk arasında tavuk karası olarak bilinen gece körlüğüde mevcuttur.

– Kallman Sendromu: Testis yetmezliğine ek olarak; yarık damak yarık dudak ( tavşan dudak ), koku duyusunda bozukluk, doğuştan sağırlık, kafa ve yüzü oluşturan kemiklerde bozukluk, renk körlüğü, testislerin yumurtalığa inmemesi ( kriptorşidizm) karın içinde yada kasık kanalının içinde olması bu kişilerde sık rastlanır. Bu kişilerde yapılan genetik incelemelerde X kromozumunun kısa kolunda 22.3 bölgesinde bozukluk olduğu saptanmıştır.

– Prader -Willi Sendromu: Testiküler yetmezlikle beraber küçük el ve ayaklar, zihin gerilikleri, aşırı kilo – obezite, kaslarda zayıflık kuvvetsizlik, cücelik görülmektedir.

     b-) Hipofize bağlı erkek infertilite nedenleri:

Hipofizden üreme ile ilgili olan FSH ve LH hormonlarından başka tiroit ( guatr ) bezi, böbrek üstü bezi ( surrenal ), meme dokusunun çalışması gibi bir çok organın çalışmasını düzenlemektedir. Burdan da anlaşılacağı gibi hipofiz hastalıkları sadece üreme sistemini değil bir çok diğer sistemide etkileyecektir.Hipofiz bezi neden düzgün çalışmaz  yada bozulur.

+ Hipofiz bezi enfeksiyonları

+ Hipofiz bezine uygulanan radyasyon tedavileri

+ Hipofiz bezi ameliyatları

+ Hipofiz bezi tümörleri

+ Hipofiz bezinin beslenmesinde, kanlanmasında bozukluk oluşması ve bezin küçülmesi

2-) Testise bağlı erkek infertilitesi nedenleri:

Testis nedenli erkek inferilitesi iki grupta inceleyebiliriz. a-) Sperm yapım bozukluğu b-) Yapılan spermin penis ucuna ulaştırılmasındaki bozukluklar ( bu gruptaki nedenler testis sonraki erkek infertilite nedenleri olarakta incelenmektedir.

     a-) Testiste sperm yapım bozukluğu nedenleri:

– Varikosel

– Enfeksiyonlar ( orşit )

– Doğuştan testis yokluğu

– Çevresel faktörler radyosyon – yüksek ısı – kurşun – kadmiyum – arsenik ve benzer metaller

– Kemoterapi

– Hormonal bozukluklar

– Kromozomal defektler

– Testis inişindeki defektler ( kriptorşidizm)

– Testisin kanlanması beslenmesindeki nedenler ( torsiyone testis )

– İlaçlar

– Testislerin ısıya mağzuriyeti ( hamamda, saunada, fırında çalışmak )

3-) Testis sonrası erkek infertilitesi nedenleri:

Testiste yapılan spermlerin penise penise ulaşamaması erkek kısırlığına – infertilitesine neden olabilir.

Testislerde üretilen spermler ilk önce epididim denen organa geçer buradan da vaz deferens denen ( kordon ) taşıyıcı sistem ile  spermler penise ulaştırılır.

Yukarıdaki şekilde testisten yumurtalığa kadar olan spermin geçtiği yollar gösterilmiştir. Bunları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

a-) Testis

b-) Epididim

c-) Spem kanalı ( vaz deferens )

d-) Prostat

e-) İdrar kanalı ( çinsel ilişki sırasında sperm taşıma kanalının son bölümü olarak işlev yapar )

Doğuştan sperm kanalının oluşmaması ( sperm kanalı – vaz deferensin olmaması ): Erkeklerde sperm taşıyıcı sisteminin ( vaz deferens ) iki yada tek taraflı olarak oluşmaması durumudur. Bu kişilerde genelde epididim organı ve salgı keseciği ( vesiko seminnalis ) yoklukları beraber görülür. Bu kişilerde kistik fibrozis denen genetik bir hastalığın % 60-80 tayıyıcısı olabilirler. Testislerden ameliyat yada iğne yardımıyla elde edilen spermlerin yumurta hücresine mikro enjeksiyonu  ile gebelik elde edilenlerde kistik fibrozis hastalığı taşıyıcılığı mutlaka araştırılmalıdır.

Doğuştan olmayan sperm kanal tıkanıklıkları: Erken üreme sistemi ve bunlara komşu olan organların ameliyatlar , salgı keseciğinin ( vesiko seminalis ) taşları ve kistleri, prostat ile ilgili hastalıklar, üreme organlarının etkilendiği kazalar ve enfeksiyonların ( verem/tüberküloz, gonore/bel soğukluğu, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar)  varlığında sperm tayışıcı kanallarda tıkanıklık oluşur. Dolayısı ile testislerde üretilen spermler penise ulaştırılamaz. Bu tıkanıklıkları bir takım ameliyatlarla ( Tured, vazoepididimostomi, vazovazostomi ) açmak mümkündür.

Sınıflandırılamayan erkek infertilitesi nedenleri:

Penisin doğuştan yada sonradan oluşan eğriliklerin oluşması ( peynore, penil kurvatür ), cinsel organda sertleşme ( iktidarsızlık) oluşmamasına bağlı cinsel ilişkinin mümkün olamaması. Bazı penislerde penisin ucunda olması gereken idrar yolunun çıkış noktası penis ucuna ulaşmadan penis şaftının ortasında yada penis kökünde sonlanmaktadır ( hipospadias/peygamber sünneti). Yani üretilen spermler çinsel ilişki sırasında penisin en uç kısmından değilde  penisin alt orta yada penis kökünden dışarıya bırakılmakta kadının cinsel organına spermler ulaşamamaktadır. Bu durum ameliyat ile düzeltilebilmektedir .

Omuriliği etkileyen kazalar, sinir sistemi hastalıkları, şeker hastalığı, idrar torbası ve idrar yollarının ameliyatlarından sonra erkeğin boşalması sırasında spermler penisten dışarıya çıkacağına mesaneye doğru yanlış yere dökülür. Buna geri boşalma ( retrograd ejekulasyon) denir. Bu durumların düzeltilmesi ilaç tedavisi ve ameliyatlarla yapılabilmektedir.