Kadınlara bağlı kısırlık nedenleri erkeklere nazaran biraz daha fazladır ve düzeltilmesi daha kolaydır.

A-) Yumurtlama Problemlerine Bağlı Kadında  İnfertilite ( KISIRLIK ) Nedenleri:

Kısırlık nedenlerinin yaklaşık % 5-25‘ini anormal yani düzensiz yumurtlama oluşturmaktadır. Normal fizyoloji şu şekildedir: Her adet kanamasının başından itibaren yumurtalıktaki yumurtalardan bir tanesi diğerlerinde daha fazla büyür, gelişir, olgunlaşır ve çatlar bu şekilde yumurtlama ( ovulasyon ) gerçekleşmiş olur. Yumurtlama zamanı iki adet kanamasının yaklaşık olarak tam ortasına denk gelmektedir. Çocuk olması için özellikle yumurtlama tarihinin 2 gün öncesi ile iki gün sonrasında cinsel ilişkiye girmek gerekmektedir. Çünkü yumurta ve sperm vücutta iki gün canlı kalabilmektedir. Yumurtlamanın olmamasına anovulasyon denir. İnfertilitenin –kısırlığın en önemli nedenlerinden biri yumurtalardan birinin olgunlaşıp çatlayamaması yani yumurtlamamanın olmamasıdır. Adet  kanamasının olması yumurtlamanın olduğu anlamına gelmez. Yumurtlamanın ( ovulasyonun ) olduğunu şu testlerle anlayabiliriz.

• Bazal vucut ısısının ölçülmesi: Her sabah yataktan çıkmadan vücut sıcaklığı ölçülür ( bildiğimiz derece ile ateş ölçülür ) yumurtlamanın olduğu gün vücut sıcaklığı 0,5 yada 1 derece kadar artar.

• Serviks ( Rahim ağzı ) mukusun takibi ile ( BİLLİNGS ovulasyon metodu ): Ovulasyon döneminde servikal mukusun özelliği değişir. Kadın her gün parmağını vajinasına sokarak servikal mukusun özelliğini kontrol eder. Şeffaf, iplik gibi uzayan sünen mukusun varlığı ovulasyonun yumurtlamanın olduğunu gösterir.

• Usg ( ultrason ) ile ovulasyon takibi: Ultrasonografi ile yumurtalar 2-3 günde bir ölçülüp takip edilir yumurtanın boyutu 16-18 mm olduğunda ovulasyon yumurtlama gerçekleşir.

• Endometrial biyopsi ile: Adet kanaması olmadan rahim içinden çok ufak bir parça alınıp  mikroskopi altında incelenmesi ile de yumurtlama tespit edilebilir. Bu yöntem tercih edilmez.
• Serum progesteron düzeyinin ölçülmesi: Avulasyonun – yumurtlamanın

• Progesteron düzeyi: Yumurtlamanın olması gereken günlerdeki  progesterone düzeyi ölçülür 10ng/ml’nin üzerinde olması yumurtlamanın – ovulasyonun olduğunu gösterir.

Bu testler ile yumurtlama olmadığı saptanırsa ilaçlarla yumurtlama sağlanıp gebelik oluşturulabilir. Yumurtlama  ilaçları ile % 80-90  başarı sağlanır. Yumurtlama sorunundan başka sorunu olmayanlarda ilaçlarla yumurtlama sağlanırsa tedavi edilenlerin çoğunda  ilk 6 ay içinde gebelik elde edilir.

B-) Tüplere Bağlı Kadında  İnfertilite ( KISIRLIK ) Nedenleri:

Gebelik meydana gelebilmesi rahim ağzına doğru vajinaya bırakılan semen içerisindeki spermlerin rahimin içine buradanda tüplerin uç kısmındaki yumurtayı dölleyeceği ampulla denen bölüme gitmesi gerekmektedir. Döllenme ( yumurta ile spermin birleşmesi ) bilinenin aksine rahimin içinde değil tüpün ampulla denen kısmında olur. Ve döllenen yumurta ( embriyo ) bir tarafdan büyür bir tarafdan da rahmin içine yerleşeceği-yuvalanacağı yere doğru tüpün içindeki çok küçük tüylerin düzenli hareketleri ile ilerler. Bu nedenle tüplerin açık olması ve tüp içindeki küçük tüylerin görevlerini yapabildiğinin gösterilmesi gerekmektedir. Tüplere bağlı infertilite – kısırlık oranı % 35 dolaylarındadır. Tüplerde bir sorun olup olmadığı rahim filmi diye bilinen HSG: Histerosalpingografi ile ortaya çıkarılabilir. Eğer tüplerde sorun tespit edilirse hastaya laparoskopi ( kapalı ameliyat ) önerilebilir. Tüpler yapışık hasar görmüş ve kapalı ise laparoskopi ile düzeltilebilecek şeyler varsa düzeltilir. Bazen tüpler kapalı ve içinde toksik zehirli su birikintisi bulunabilir buna hidrosalpinks denir. Budurumda tüpün düzeltilmesi imkansızdır ve diğer tüpden oluşacak gebeliklerin rahim içine tutunmasını da engellediği için hidrosalpinksli tüp laparoskopi ameliyatı ile alınmalıdır.

C-) Rahimden Kaynaklanan Kadında  İnfertilite ( KISIRLIK ) Nedenleri:

Rahimin değerlendirilmesinde dört farklı yöntem kullanılır

• Rahim filmi ( HSG – histerosalpingografi ):

  Hem rahim içindeki hemde tüplerdeki tüplerdeki sorunları tespit etmemizde yardımcı olan bir uygulamadır. Rahimdeki yapışıklıkları, bebeğin yerleşeceği rahim iç boşluğunun durumunu, rahim iç zarından kaynaklanan polipleri, myomları ve doğuştan olan rahim anomalilerini ( rahimde perde )  saptamamıza yardımcı olur. Hsg çekilirken bazen tüplerdeki tıkanıklıklar açılıp ilk ayda gebelikler oluşabilmektedir.

• Transvajinal ultrason:

  Vajinal yoldan yapılan ultrasonografi ile rahim iç zarının hastalıkları polip, myom, doğuştan olan rahim anomalilerini ( çift rahim ), yumurtalıkla kist olup olmadığı ve yumurtalık rezervi konusunda bilgi verir.

• Histereskopi ( kameralı mercek ) :

  Hsg ve ultrasonografide saptanan sorunları çözmek için ( polipektomi, myomektomi, yapışıkların açılması adezyolizis, rahimdeki perdelerin – septumların ortadan kaldırılması ) ve tanısal amaçlı olarak yapılmaktadır.

• Laparoskopi ( kapalı ameliyat ):

• Rahimdeki konjenital anomalilerin saptanmasında ( çift rahim ) ve düzeltilmesinde, tüplerdeki yapışıkların tespit edilip düzeltilmesinde, yumurtalık kistkerinin alınmasında, miyomların alınmasında, çikolata kisti ameliyatında, tüplerin enfeksiyonunda hidrosalpinkste ve endometriozis gibi gebelik oluşmasını engelleyen nedenlerin ortadan kaldırılmasında  kullanılır.

Rahimin ön ve arka duvarı arasındaki sineşiler yapışıklıklar, polipler, myomlar, perdeler, konjenital uterin anomaliler gebelik oluşmasını engeller. Bu sorunların çok basit bir operasyon olan hisereskopi ile düzeltilibilir ve gebelik sağlanır.

D-) Rahim Ağzı (Serviks) Kaynaklı Kadında  İnfertilite ( KISIRLIK ) Nedenleri:

Rahim ağzının ( serviksin ) sorunları tek başlarına çok nadir olarak infertiliteye – kısırlığa yol açar mutlaka beraberinde başka bir sorun vardır. Spermisit etkili yani spermlerin ölmesine yada tamamen hareketsiz hale gelmesine yol açan antikorlar seminal sıvıda, sperm yüzeyinde vaya servikal mukusta bulunabilir. Erkeğin spermi, kadının servikal mukusu, kadın ve erkeğin kan örnekleri bu antikorları saptamak amacı kullanılabilir. Fakat bu antikor tespiti artık eskisi kadar güncelliğini koruyan ve işe yarayan bir test değildir. Bu gibi sorunları olan çiftlere de yani sperme karşı antikor oluşan hastalarda özel sperm yıkama teknikleri ile spermin yıkanması ve ileri hızlı hareketleri olan spermlerin ayıklanıp rahim içine koyulması aşılama ( inseminasyon) ile kolaylıkla gebelik elde edilebilir. Bu aşılama en fazla üç defa denenmelidir üç defada uygulanıp gebelik oluşmaz ise hastaya tüp bebek tedavisi uygulanmalıdır.

E-) Karın Zarı Hastalıklarından Kaynaklanan Kadında  İnfertilite ( KISIRLIK ) Nedenleri:

Periton ( Karın zarı ) tüm karın içini ve üreme organlarını döşeyen ince bir zar şeklindedir. Üreme organlarını kapladığından dolayı hastalıklarıda infertiliteye-kısırlığa yol açmaktadır. Özellikle karın karın zarının iki hastalığı infertilite konusunda çok önemlidir. Karın zarının hastalıkları tüplerde tıkanıklık, yapışıklık ve yumurtlayan yumurtanın tüpe geçmesine engel olup sperm ile yumurtanın birleşmesini engelleyerek infertiliteye (kısırlığa) neden olur.

Karın zarı iltihapları:

• Sindirim sistemi perforasyonları ( delinmesi ) sonucu olan karın zarı iltihabı
• Pelvik inflamatuar hastalık ( PID ) özellikle cinsel ilişki ile bulaşan klamidya ve gonorenin gibi mikropların neden olduğu karın zarı iltihabı
• Böbrek hastalarının peritoneal diyalizi sırasında oluşan karın zarı iltihabı
• Karın boşluğunda bulunan organların ameliyatlarından sonra oluşan karın zarı iltihabı ve yapışıklıkları

Endometriozis: Tüplerde yapışıklık oluşturarak, yumurtlayan yumurtanın tüpe geçişine engel olarak gebelik oluşmasını engeller. ( link atılacak )

Ameliyat sonrası yapışıklık: Üreme organlarının yada karın boşluğundaki diğer organların ameliyatlarından sonra iltihap olmadan bazı kişilerde sadece yapışıklıklar oluşabilir ( Postoperetif adezyon ).

Karın zarı hastalıkları nedeni  oluşan kısırlık- infertilite  laparoskopi (kapalı ) ameliyat ile çözüme ulaştırılabilir.

F-) Nedeni Bilinmeyen – Açıklanamayan İnfertilite (Kısırlık):

Tüm  testlerin ve araştırmaların yapılmasına rağmen infertiliteye (kısırlığa) yol açan  bir sebeb ortaya çıkarılamamış ise buna nedeni bilinmeyen (açıklanamayan) infertilite denir. Bu tip çiftler infertilite  hastalarının % 10-15 ‘ ini oluşturmaktadır. Bu hastaların çocuk sahibi olması için ilk tedavi tercihi aşılamadır. 3 defa aşılama denenir eğer gebelik elde edilemiyorsa tüp bebek uygulaması yapılır. Yapılan araştırmalar 3 defa aşılama ile gebelik elde edilemez ise 4 . uygulama ile gebelik elde etmenin pek mümkün olmadığını göstermiştir.Aşılama bazı durumlarda 3 den fazla sayıda yapılabilir bu durumlar şunlardır: kadın yaşının çok genç olması, kısa infertilite –kısırlık süresi olması, çiftlerin kendi isteklerinin olması )

G-) İnfertilitede (Kısırlıkta) Kadın Yaşının Önemi:

Tüp bebek başarısını etkileyen en önemli etken kadının yaşıdır. Dünyaya yeni gelmiş bir kız çocuğunda 2-3 milyon olan yumurta sayısı ilk adet gördüğü ergenlik döneminde 350 bine kadar azalmakta ve ilerleyen yaş ile beraber yumurta sayısındaki azalma devam etmektedir. Yaşın artması ile beraber sadece yumurta sayısı azalmaz bununla beraber yumurta kaliteside azalır.Yaşın artmasıyla beraber yumurta ve döllenmesi sonuçunda meydana gelen embriyoda da kromozamal anormallikler oluşmakta ve bu nedenlerden dolayı düşüklerin oranı artmaktadır. Yaptığımız tüp bebek uygulamalarında 35 yaşından küçük olan bayanlarda başarı şansımız % 60  civarında saptanmıştır. Yaş ilerledikçe yumurta sayısı ve kalitesi azaldığı için 40-43 yaşlarında tüp bebek başarı oranı %25-28 civarındadır.